Polska procedura karna przewiduje obok trybu ścigania przestępstw z oskarżenia publicznego tryb prywatnoskargowy. Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego wskazane zostały ściśle w kodeksie karnym, tj.:
– naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nietrwające dłużej niż 7 dni (art. 157 § 2 i 3 k.k.),
– zniesławienie i pomówienie (art. 212 § 1 i 2 k.k.),
– zniewaga (art. 216 § 1 i 2 k.k.),
– naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 § 1 k.k.).
Osobie, która została pokrzywdzona przez przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego przysługuje prawo złożenia w sądzie prywatnego aktu oskarżenia.
Prywatny akt oskarżenia musi spełniać wszystkie wymogi formalne pisma procesowego (art. 119 kodeksu postępowania karnego), a także szczególne wymogi formalne prywatnego aktu oskarżenia, które zresztą są nieporównywalnie łatwiejsze do spełnienia niż wymogi publicznego czy subsydiarnego aktu oskarżenia. Artykuł 487 k.p.k. stanowi bowiem, iż prywatny akt oskarżenia musi zawierać jedynie oznaczenie osoby oskarżonego, zarzucany mu czyn oraz wskazania dowodów, na których oskarżenie się opiera. Prywatny akt oskarżenia nie jest również obarczony przymusem adwokacko-radcowskim, który jest wymagany przy subsydiarnych aktach oskarżenia.
Wskazać również należy, iż prywatny akt oskarżenia nie może zawierać elementów zarezerwowanych wyłącznie dla prokuratorskiego aktu oskarżenia, tj. wniosku o skazanie bez rozprawy (art. 335 § 2 k.p.k.) oraz nie może stanowić wniosku o warunkowe umorzenie postępowania (art. 336 § 1 k.p.k.).
Składając prywatny akt oskarżenia pokrzywdzony składa dowód wpłaty do kasy sądowej zryczałtowanej równowartości wydatków, która wynosi 300,00 zł.
Co istotne ustawodawca dopuszcza także możliwość złożenia skargi prywatnej w formie ustnej lub pisemnej na ręce Policji, która przesyła skargę właściwemu sądowi jednocześnie zabezpieczając w razie potrzeby dowody. Skarga tego rodzaju nie będzie musiała zawierać żadnych szczególnych wymogów formalnych ponad te, które wskazuje art. 487 k.p.k.
Prywatny akt oskarżenia powinien zostać skierowany bezpośrednio do sądu, przy czym ustawodawca nakłada obowiązek na organy (np. Policję bądź prokuraturę), które błędnie otrzymały prywatny akt oskarżenia, do przekazania go właściwemu sądowi (zob. art. 118 § 3 k.p.k.)./ŁK