Dłużnicy wobec których prowadzone jest postępowanie egzekucyjne z rachunku bankowego bardzo często spotykają się z problemem, gdzie komornik dokonuje zajęcia niemal wszystkich zgromadzonych na koncie środków finansowych. Niewielu z nich jednak wie, że przepisy prawa przewidują określony limit wolny od zajęcia na rachunku bankowym.

Zasady ochrony środków finansowych zgromadzonych przez dłużnika na rachunkach oszczędnościowych, oszczędnościowo rozliczeniowych oraz  na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych- niezależnie od liczby zawartych umów, zostały uregulowane w art. 54 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe. W ten sposób Ustawodawca dokonał prawnego ustalenia sposobu obliczenia i wysokości tzw. kwoty wolnej od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego.

Wobec powyższego, każdym miesiącu kalendarzowym, w którym obowiązuje zajęcie, komornik może pobrać środki zgromadzone przez dłużnika na rachunku bankowym do wysokości maksymalnie 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, przysługującego pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy. Limit ten charakter odnawialny w każdym miesiącu w jakim rachunek bankowy podlega zajęciu w postępowaniu egzekucyjnym. Limit środków finansowych wolnych od zajęcia dotyczyć zatem będzie każdego miesiąca z osobna.

Obecnie biorąc pod uwagę wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego przez Radę Ministrów w rozporządzeniu z dnia 11 września 2018 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2019 r. tj. 2250,00 zł, kwota wolna od zajęcia na rachunku bankowym wynosi 1687,50 zł (2250 zł x 75%).

Należy pamiętać, że bank w wyniku zawiadomienia przez komornika zobowiązany jest do przekazywania zajętych środków finansowych na jego rachunek. Jednakże to bank,
a nie komornik jest odpowiedzialny za obliczanie kwoty niepodlegającej zajęciu. Organ egzekucyjny dokonując zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego nie ma wiedzy na temat ilości środków pieniężnych zgromadzonych na nim. Bank również takiej informacji nie udziela organowi egzekucyjnemu wobec obowiązującej go tajemnicy bankowej. Stąd też, w praktyce często pojawia się sytuacja, w której w toku egzekucji dochodzi do zajęcia całego rachunku, przez co dłużnik nie ma dostępu także do przysługującej mu kwoty wolnej od zajęcia.

Niewypełnienie przez bank obowiązku kontrolowania kwoty wolnej od zajęcia i przekazanie np. komornikowi egzekwowanej kwoty w sytuacji, gdy na rachunku środki nie przekraczały minimum wolnego od zajęcia, stanowi naruszenie umowy o prowadzeniu rachunku bankowego. W takim przypadku strona umowy (dłużnik) powinna zwrócić się do banku z żądaniem odblokowania kwoty wolnej od zajęcia.  W przypadku odmowy dłużnik może dochodzić swych praw na drodze cywilnej (por. wyr. WSA
w Gliwicach z dnia 16.01.2017 r. sygn. akt I SA/Gl 840/16 oraz wyr. WSA w Gliwicach
z dnia 25 kwietnia 2017 r. sygn. akt I SA/Gl120/17).

Istotnym jest wskazać, że bank może odmówić odblokowania zajętego rachunku bankowego w przypadku kiedy dłużnik posiada kilka rachunków bankowych, a bank do którego skierowano wniosek o zwolnienie spod zajęcia kwoty wolnej, został powiadomiony przez organy podatkowe o tym, że inny podmiot finansowy (inny bank) dokonał wypłaty dłużnikowi kwoty wolnej od zajęcia.

Uregulowanie przez Ustawodawcę limitu kwotowego wolnego od zajęcia na rachunku bankowym ma na celu pozostawienie dłużnikom minimalnych środków do życia, a co za tym idzie także ochronę dłużników przed nadmierną egzekucją ze strony wierzycieli. Pomimo iż założenie nowelizacji ustawy prawo bankowe przyświecał szczytny cel walki z nieograniczoną egzekucją, to w praktyce kwota wolna od zajęcia może utrudnić wierzycielom dochodzenia swoich praw poprzez ułatwienie dłużnikom ucieczki przed odpowiedzialnością za spłatę zaciągniętych zobowiązań./MD