Co prawda ustawodawca wprost nie ustanowił instytucji dziedziczenia składek, o których mowa w tytule niniejszego artykułu, jednak ustanowił sposób ich podziało w przypadku śmierci osoby do której zgromadzone środki należały. Dopiero w przypadku gdy do podziału w sposób przewidziany przepisami nie dojdzie, w ustawie systemowej jest mowa o dziedziczeniu. Składki w otwartym funduszu emerytalnym (OFE) oraz na subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych podlegają podziałowi w razie śmierci osoby ubezpieczonej. Suma ta nazywana jest w ustawie – sumą gwarantowaną. Jednakże, kwota składek na ubezpieczenie emerytalne nie podlega już dziedziczeniu zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (dalej jako ustawa). Jak stanowi art. 25b ustawy, składki znajdujące się na subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, jak i zebrane na koncie w Otwartym Funduszu Emerytalnym podlegają podziałowi w razie śmierci danej osoby, gdyż są traktowane jako część jej majątku, a zgodnie z art. 922 § 1. Kodeksu cywilnego: prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Wypłata wyżej wskazanych środków następuje na rzecz osoby wskazanej imiennie (jednej lub kilku), jako osoby uposażonej, na rzecz której ma nastąpić po śmierci emeryta wypłata kwoty gwarantowanej. Jeżeli emeryt za życia jeszcze takiej osoby nie wskazał, (a doświadczenie wskazuje, że jest to bardzo częsta sytuacja) wówczas, domniemywa się, że osobą uposażoną do wypłaty kwoty gwarantowanej jest małżonek. Małżonek będzie osobą uprawnioną o ile w chwili śmierci emeryta pozostawał z nim we wspólności majątkowej – zatem małżonkowie nie mogą być w separacji ani w umownym ustroju małżeńskiej rozdzielności majątkowej. Dopiero w pozostałych przypadkach (nie wskazania osoby uposażonej i braku małżonka, lub zaistnienia rozdzielności majątkowej małżonków) wypłata gwarantowana wchodzi w skład spadku
i podlega dziedziczeniu na zasadach ogólnych. Zasady ogólne wskazuję w myśl art. 931 § 1 Kodeksu cywilnego, że w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Tytułem należy wskazać, że wypłata gwarantowana jest ustalana jako różnica między kwotą środków zgromadzonych z tytułu składek na ubezpieczenie emerytalne, zewidencjonowanych na subkoncie emeryta, a iloczynem liczby pełnych miesięcy, jakie upłynęły od początku miesiąca, w którym po raz pierwszy wypłacono emeryturę (ilość miesięcy przez które była wypłacana emerytura) do końca miesiąca, w którym nastąpiła śmierć emeryta, oraz trzydziestej siódmej części kwoty zewidencjonowanej na tym subkoncie. Aby kwota gwarantowana została wypłacona, należy zwrócić się z wnioskiem do oddziału ZUS właściwego dla osoby zmarłego emeryta lub podmiotu, który prowadził OFE. W kontekście podziału sum zgromadzonych na subkoncie emeryta, ważny jest również art. 31 § § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowiącego, że. Do majątku wspólnego należą w szczególności kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z powyższego przepisu jednoznacznie wynika, że można żądać podziału składek w ramach podziału majątku wspólnego małżonków po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej (rozdzielność, rozwód).

Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.

Przypominamy, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 mogą zawsze, na bieżąco zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24.

Mateusz Widenka